O Mikoryzie – Funkcje i rodzaje

Mikoryzę zaliczamy do najlepszych „pomysłów” przyrody na poprawę wegetacji i zdrowotności roślin. W symbiozie mikoryzowej ze specyficznymi grzybami współżyje większość roślin zasiedlających ekosystemy lądowe.

Mechanizm współpracy tak różnych organizmów zaczął kształtować się kilkaset milionów lat temu, gdy rośliny rozpoczynały zdobywać nowe siedliska na lądzie. Nawiązana wówczas współpraca roślin i grzybów okazała się na tyle korzystna, że wciąż trwa sprawdzając się w każdych warunkach środowiskowych.

Mikoryza jest zjawiskiem powszechnie występującym u roślin naczyniowych: zielnych, krzewiastych i drzewiastych. Zróżnicowanie morfologiczne mikoryz związane jest z właściwościami grzybów symbiotycznych i systemu korzeniowego roślin – najpowszechniejsze to ekto- i endomikoryzy, oraz mikoryzy roślin wrzosowatych.

Symbioza mikoryzowa to przede wszystkim związki odżywcze pomiędzy grzybem i rośliną. W zamian za część cukrów pobieranych przez grzyba z tkanki korzeniowej rośliny, zyskuje ona pomoc w dostępie do składników pokarmowych w glebie.

Najważniejszą funkcją grzybów mikoryzowych jest ich zdolność do tworzenia „pomostu” pomiędzy glebą i rośliną: strzępki tych grzybów z jednej strony penetrują i kolonizują korzenie rośliny, z drugiej nawiązują bezpośredni kontakt z glebą.

Dzięki nawet 1000 krotnemu powiększeniu strefy penetrowania gleby przez system „grzybo-korzeniowy” rośliny mikoryzowej, znacząco wzrasta przepływ wody i składników pokarmowych zwiększając możliwości wzrostu rośliny. Przy zachowaniu równowagi wzajemnego odżywiania partnerów symbiozy, rośliny mikoryzowe są przez to żywotniejsze i bardziej konkurencyjne w zasiedlaniu ekosystemów niż rośliny bez mikoryzy.

Większą przeżywalność i ekspansywność roślin mikoryzowych wspomagają również inne funkcje mikoryzy: bierna i czynna ochrona systemu korzeniowego przed chorobami od-glebowymi roślin, modyfikacje środowiska biotycznego w strefie korzeniowej, sklejanie cząsteczek glebowych w gruzełki (agregaty) glebowe – co w sumie sprzyja również zwiększaniu żyzności gleby.

Mikoryza jest zjawiskiem naturalnym, ale w warunkach ogrodniczej i szkółkarskiej produkcji roślin często eliminowanym poprzez stosowanie syntetycznych lub sterylizowanych podłoży wzrostowych i chemizację produkcji – wysokie dawki nawozów, stosowanie pestycydów.

Tak wyprodukowane rośliny po przeniesieniu do środowiska glebowego mogą czasami „odnaleźć” partnera grzybowego, jednak pewność że mikoryza zostanie nawiązana daje zastosowanie właściwych dla danej grupy roślin szczepionek mikoryzowych, aplikowanych bezpośrednio do strefy korzeniowej roślin. Jest to najbardziej naturalna i zarazem przyjazna środowisku metoda wspomagania wzrostu i zdrowotności roślin użytkowych i ozdobnych.

Dr Andrzej Księżniak